Asset Publisher Asset Publisher

Ochrona lasu

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy

  • zagrożenia biotyczne – powstające w wyniku oddziaływania organizmów żywych
  • zagrożenia abiotyczne – powstające w wyniku działania czynników nieożywionych np. klimatu
  • zagrożenia antropogeniczne – powodowane działalnością człowieka.

Największe zagrożenia naszych lasów wynikają z usytuowania większości z nich na terenach Puszczy Noteckiej. Niekorzystny układ warunków siedliskowych oraz monotypizacja wielkich obszarów leśnych zdominowanych przez jednowiekowe drzewostany sosnowe sprawiają, że wykazują one dużą predyspozycję do rozwoju czynników patogenicznych, głównie szkodników owadzich.
Już w latach 1922-25 puszczę dotknęła gradacja strzygoni choinówki, konsekwencją czego było zniszczenie i wycięcie 75% powierzchnia leśnej. Poważne straty powstały również w latach 1980-89 na skutek żeru brudnicy mniszki, poprocha cetyniaka, barczatki sosnówki i przypłaszczka granatka.
Od dłuższego czasu trwa w puszczy bardzo niekorzystny proces obniżania się poziomu wód gruntowych. Powtarzają się cyklicznie inne zjawiska niosące zniszczenia w lasach.
Obecnie w każdej dziedzinie gospodarki leśnej (z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych i wymagań społeczeństwa) podejmuje się odważne działania zmierzające do stopniowego przywracania równowagi biologicznej i zwiększania naturalnej oporności drzewostanów na czynniki szkodotwórcze.

   

  • Ochrona przed czynnikami biotycznymi

Z czynników biotycznych największe zagrożenie w ostatnich latach stwarza zwierzyna płowa oraz szkodniki owadzie i grzyby pasożytnicze.
Ze względu na zwarty kompleks leśny terenów Nadleśnictwa Międzychód, szkody od zwierzyny stanowią tutaj istotny problem. Dominującym rodzajem uszkodzeń jest spałowanie i zgryzanie, a najczęstszym sprawcą szkód jest jeleń.


Szkody od zwierzyny - spałowanie (fot. A.Winkler)

W celu ograniczenia szkód od zwierzyny stosuje się różne metody zabezpieczania upraw i młodników: grodzenia, zabezpieczanie mechaniczne i chemiczne.
Najczęściej grodzone są kępy cennych gatunków liściastych w uprawach sosnowych po rębniach zupełnych oraz gniazda. Grodzenia całych upraw na powierzchniach otwartych są rzadkością i dotyczą mocniejszych siedlisk oraz sosnowych upraw pochodnych.
W ostatnich latach ogranicza się zabezpieczenie upraw i młodników repelentami na rzecz mechanicznych metod ochrony lasu przed zwierzyną.
Do mechanicznych działań stosowanych przez nadleśnictwo, zapobiegających szkodom od roślinożernych ssaków należą:

  • zabezpieczanie młodników przed spałowaniem osłonkami samozwijającymi,
  • nacinanie (ranienie) drzewek,
  • ochrona przed zgryzaniem przy użyciu wełny owczej.

Dużą wagę przywiązuje się do wykładania drzew zgryzowych.

   
Ochrona przed zwierzyną: nacinanie drzewek (z lewej) zabezpieczanie wełną owczą (z prawej)

Teren administrowany przez Nadleśnictwo Międzychód znajduje się w strefie wysokiego zagrożenia lasów przez szkodniki owadzie. Większość drzewostanów sosnowych objętych jest pierwotnymi ogniskami rozrodu szkodników pierwotnych sosny. Prawie co roku dochodzi do wzrostu aktywności i liczebności cyklicznie powtarzających się gradacji określonych gatunków liściożernych. Zazwyczaj gradacje powstają w sposób dynamiczny, obejmując w krótkim czasie znaczne powierzchnie. Często powtarzające się gradacje wymuszają na nadleśnictwie ciągłe monitorowanie stanu liczebności ważniejszych pierwotnych szkodników sosny zarówno w okresie ich spoczynku jak i aktywności. Najczęściej obserwuje się zagęszczenie populacji brudnicy mniszki, barczatki sosnówki, strzygoni choinówki, poprocha cetyniaka i boreczników.


Barczatka sosnówka (fot. A.Winkler)

Na obrębie Gorzyń charakteryzującym się żyźniejszymi siedliskami istotnym problemem jest utrzymujące się zagrożenie upraw ze strony pędraków chrabąszcza i guniaka czerwczyka.


Chrabąszcz majowy (fot. A. Winkler)

 Z chorób grzybowych na terenie nadleśnictwa występują przede wszystkim: osutka sosny, huba korzeni, opieńkowa zgnilizna korzeni, huby strzał oraz zamieranie Db, Bk, Js. Zdecydowanie największe zagrożenie notuje się od huby korzeniowej i dotyczy ono głównie gruntów porolnych. Przeciwdziałanie tym szkodom sprowadza się do stosowania biopreparatu PgIBL na powierzchni cięć trzebieżowych w drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych.

  • Ochrona przed czynnikami abiotycznymi
     

Z czynników abiotycznych największe zagrożenie dla środowiska przyrodniczego stwarza niski poziom wód gruntowych i susze. Z innych czynników należy wymienić: gwałtowne silne wiatry, pożary i przymrozki wiosenne.

 
Wywroty (fot. A. Winkler)
 

  • Ochrona przed czynnikami antropogenicznymi

W Nadleśnictwie Międzychód nie zauważa się zanieczyszczeń powietrza od przemysłu, nie zauważa się również zagrożenia wynikającego z urbanizacji terenu, ani też z niewłaściwej gospodarki odpadami. Brak jest też znaczących kopalni kruszyw naturalnych. Krajobraz nie ulega widocznemu przekształceniu.

Na terenie nadleśnictwa znajduje się kopalnia ropy naftowej i gazu ziemnego. Udokumentowane przez PGNiG S.A zasoby wydobywalne ropy naftowej wynoszą 7,25 mln ton a gazu ziemnego ok. 5,5 mld m3. Eksploatacja złoża polega na zagospodarowaniu 14 odwiertów na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego w tym na złożu :
Lubiatów – 7 odwietów
Międzychód – 3 odwierty
Grotów – 4 odwierty

W ramach inwestycji powstały i powstaną:

  • instalacje przyodwiertowe połączone poprzez rurociągi kopalniane z Ośrodkiem Centralnym LMG
  • Ośrodek Centralny LMG zlokalizowanym na terenie Nadleśnictwa Karwin
  • rurociągi produktowe ropy naftowej i gazu ziemnego z Ośrodka Centralnego LMG do Terminalu Ekspedycyjnego w Wierzbnie, gm. Przytoczna.

Ropa naftowa transportowana jest koleją do rafinerii oraz częściowo wtłaczana w jedną nitkę ropociągu „Przyjaźń" w miejscowości Wierzbno. Oddzielony gaz ziemny odprowadzany jest gazociągiem wc DN 300 z Wierzbna do zbiorników ziemnych w Grodzisku Wlkp. Eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w obrębie złoża ,,L-M-G" nie powoduje znaczących, trwałych oraz postępujących odkształceń terenu, szczególnie mogących uruchomić masowe ruchy ziemi, wpłynęła również znacąco na krajobraz.
Cechą wszystkich operacji technicznych i technologicznych oraz transportu płynów złożowych rurociągami kopalnianymi jest ich pełna hermetyzacja i automatyzacja.
Przyjęte rozwiązania techniczne powodują zapewnienie wymagań związanych z ochroną środowiska, w szczególności w zakresie : ochrony powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych,powierzchni ziemi, ochrony klimatu akustycznego.
Urządzenia zainstalowane w strefach przyodwiertowych nie produkują zanieczyszczeń powietrza. Nie będą także źródłem odpadów oraz ścieków w ilościach przekraczających standardy jakości środowiska określone w przepisach obowiązującego prawa.
Przeobrażenia środowiska oraz oddziaływania będące wynikiem prowadzenia eksploatacji odwiertów ropnych złoża ,,L-M-G" oraz przesyłu wydobytych płynów złożowych (ropy  i towarzyszącego gazu) do zakładu uzdatniania węglowodorów nie będą znaczące i nie wpłyną na zmianę charakteru obszaru, na którym będą prowadzone.

   
Kopalnia ropy naftowej i gazu ziemnego - Lubiatów (Fot. Piotr Mleczak)

W czasie prowadzenia prac wiertniczych powstają odpady o różnym stopniu i klasie toksyczności. Prowadzący prace poszukiwawcze zobowiązany jest do ich wykorzystywania, przechowywania oraz unieszkodliwiania zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Tereny po wiertniach, na których uzyskano negatywne wyniki zostają po przeprowadzeniu rekultywacji ponownie odnowione.

  • Profilaktyka w ochronie lasu

Jedną z podstawowych metod ochrony lasu jest profilaktyka. Obejmuje ona kompleks działań i środków mających na celu kształtowanie właściwej kondycji zdrowotnej lasu, zapobiegających powstawaniu chorób i gradacji owadów fitofagicznych występujących na znacznych powierzchniach.

Szczególną rolę odgrywa tutaj zwiększanie naturalnej odporności drzewostanów oraz ochrona różnorodności biologicznej. Nadleśnictwo Międzychód dużo uwagi poświęca ochronie pożytecznej fauny. Stwarza się dogodne warunki do bytowania i gniazdowania ptaków i pożytecznych drapieżców. Służą temu licznie wykonane remizy, ogniska biocenotyczne i powierzchnie ogniskowo – kompleksowe. W celu ochrony ptaków wywiesza się skrzynki lęgowe, wykłada karmę w sezonie zimowym.

Niedobór wody na terenie Puszczy Noteckiej jest w części rekompensowany przez budowę sztucznych zbiorników wodnych, wykorzystując do tego celu naturalne obniżenia terenu. Miejsca te są chętnie odwiedzane przez zwierzynę leśną oraz są miejscem bytowania płazów, gadów i drapieżnych owadów. W 2004 r. wybudowano 11 takich zbiorników na terenie nadleśnictwa.



Sztuczny zbiornik wody (fot. H. Perzanowska)

  • Ochrona przeciwpożarowa

Stopień zagrożenia pożarowego dla Nadleśnictwa Międzychód, a szczególnie dla regionu Puszczy Noteckiej jest bardzo duży, stąd nadleśnictwo zakwalifikowano do I kategorii zagrożenia pożarowego.

Czynniki mogące być przyczyną powstawania pożaru związane są:

  • ze znacznym udziałem siedlisk borowych oraz drzewostanów I i II klasy wieku;
  • z przebiegającymi przez tereny leśne drogami publicznymi, liniami kolejowymi oraz liniami energetycznymi i rurociągami;
  • z eksploatacją złóż ropy naftowej i gazu ziemnego;
  • z penetracją lasu przez turystów, zbieraczy runa leśnego i wędkarzy;
  • ze znajdującymi się przy terenach leśnych ośrodkami wczasowymi;
  • ze znajdującymi się na terenie lasów miejscami postoju i miejscami biwakowania;
  • z bliskim sąsiedztwem osad wiejskich i użytków rolnych.

  Pożar lasu (fot. J.Otter) 

Największy pożar w historii Nadleśnictwa Międzychód miał miejsce w kwietniu 1983 r. w Leśnictwie Zawarcie. Spaliło się wówczas 17 ha lasu.
W minionym 10-leciu zanotowano bardzo dużą liczbę pożarów. Właściwe zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów i sprawna ochrona przeciwpożarowa pozwoliły w przeważającej części opanować pożary w zarodku. Przeciętna powierzchnia pożaru jest stosunkowo niewielka i wynosi 0,21 ha.
Przy siedzibie nadleśnictwa znajduje się punkt obserwacyjny TV z punktem alarmowo-dyspozycyjnym ( tel. 0-95 748 20 91 ). Drugi punkt obserwacyjny TV zlokalizowany jest w Krobielewku. Współpracują one z punktami obserwacyjnymi w Nadleśnictwach: Skwierzyna, Karwin i Trzciel.
Na szczeblu nadleśnictwa, w okresach dużego zagrożenia pożarowego, uruchamia się patrole naziemne, natomiast na szczeblu RDLP organizowane jest samolotowe patrolowanie terenów leśnych.


  Zrzut wody z samolotu gaśniczego typu dromader (fot. J. Otter)


Na wyposażenie bazy sprzętu ppoż. w Nadleśnictwie Międzychód składa się: samochód patrolowo-gaśniczy lekki Land Rover, szpadle, gaśnice oraz pługi do wykonania pasów ppoż.
Na terenie nadleśnictwa znajduje się 20 km pasów przeciwpożarowych typu B, 23 km – typu C i 138,78 ha pasów biologicznych (typ D).
W celu umożliwienia sprawnego prowadzenia akcji gaśniczych nadleśnictwo utrzymuje sieć dróg pożarowych o długości 181,5 km oraz 19 punktów czerpania wody